Proponowana sekcja zajmie się problematyką relacji pomiędzy osobą władcy a sacrum. Rzeczywistość kulturowa Zachodu w X i XI wieku, była efektem długiego procesu transformacji świata antycznego. Ostateczny swój kształt uzyskała w wyniku reform i praktyki sprawowania władzy przez Karolingów. Istotnym jej elementem była umocnienie się idei pochodzenia władzy monarszej od Boga, jej sakralizacja oraz wykształcenie się rytuału koronacyjnego. Na władcę nakładano liczne obowiązki. Była to opieka nad Kościołem i wyznawcami Jezusa, poszerzania granic chrześcijańskiego świata, fundowanie kościołów i zakładanie klasztorów, wreszcie – odpowiedzialność przed Bogiem za zbawienie swoich poddanych. W zamian, władca mógł liczyć na modlitwę pro rege et regibus, wpisanie jego imienia do modlitwy eucharystycznej, wsparcie obdarowywanych przezeń świętych oraz po akcie unkcji, na nienaruszalność swojej pozycji, jako monarchy. Wykształcony w dobie karolińskiej i rozwinięty przez Ottonów model sakralności władzy, został ze strony reformującego się w XI wieku Kościoła, poddany gruntownej redefinicji i ostatecznie odrzucony. Skutkowało to utratą przez władzę świecką nimbu sakralności.
5. Royal Power and the Sacred (10th-11th centuries).
The proposed section will deal with the issue of the relationship between the ruler and the sacred. The cultural reality of the West in the 10th and 11th centuries was the result of a long process of transformation of the ancient world. It took its final shape as a result of the reforms and practices of exercising power by the Carolingians. An important element of this was the strengthening of the idea of the origin of monarchical power from God, its sacralization and the development of the coronation ritual. Numerous duties were imposed on the ruler. These included care for the Church and the followers of Jesus, expanding the borders of the Christian world, founding churches and establishing monasteries, and finally - responsibility before God for the salvation of his subjects. In return, the ruler could count on the prayer pro rege et regibus, the inscription of his name in the Eucharistic prayer, the support of the saints he endowed with gifts and, after the act of unction, on the inviolability of his position as a monarch. The model of the sacrality of power, developed in the Carolingian era and developed by the Ottonians, was thoroughly redefined and ultimately rejected by
Koronacja królewska Rogera II w 1130 r. była aktem zapoczątkowującym istnienie Królestwa Sycylii. Władca rozpoczął wówczas tworzenie podstaw ideowych swej władzy. Znajdują one odbicie w tytulaturze stosowanej w wystawianych przez niego dokumentach. Początkowy okres panowania jest szczególnie obfity pod względem formuł stosowanych w dyplomach królewskich : wydaje się, że Roger (czy też jego kancelaria) poszukiwał wówczas sposobów określenia podstaw swej władzy. Na szczególną uwagę zasługuje zwrot christianorum adiutor et clipeus stosowany w przez króla w pierwszych latach panowania. Pojawia się także formuła dewocyjna używana wówczas niemal wyłącznie przez cesarzy: divina favente clementia, a także tytuł rex semper augustus. Określenia te mogą sugerować, że Roger II czerpał podstawy ideowe swej władzy nie tylko ze wzorców bizantyjskich lecz, że mógł się inspirować wzorcami ideowymi Cesarstwa na zachodzie. Celem referatu jest przedstawienie formowania się tytulatury królów Sycylii w pierwszych latach istnienia państwa. Jak sądzę, pozwala ona zrozumieć podstawy legitymizacji swej władzy przez Rogera, a także do pewnego stopnia odzwierciedla i pomaga zrozumieć rzeczywistość polityczną w której powstało nowe państwo.
Data i miejsce referatu zostaną podane wkrótce wraz z harmonogramem szczegółowym Kongresu.
Tak zwane „Pouczenie” jest krótkim traktatem dydaktycznym przypisywanym Włodzimierzowi Monomachowi, wnukowi Jarosława Mądrego i wielkiemu księciu kijowskiemu (1113-1125). W postaci zawartej w Powieści minionych lat zawiera ono krótki opis życia i dokonań władcy, jego list do księcia nowogrodzko-siewierskiego Olega Światosławowicza oraz rady dla następców, jak być dobrym księciem. Celem wystąpienia jest przedstawienie tych rad, polityki wewnętrznej, jaką prowadził Monomach oraz różnic, które są widoczne między praktyką rządów Monomacha, a opisywanym we współczesnych źródłach modelem władzy przypisywanym Włodzimierzowi Wielkiemu i Jarosławowi Mądremu.
Data i miejsce referatu zostaną podane wkrótce wraz z harmonogramem szczegółowym Kongresu.
Monarszy kult świętych Dionizego i Remigiusza, pomiędzy połową VIII stulecia a schyłkiem wieku IX uznawanych za szczególnych patronów karolińskich królów Franków, a potem królestwa Zachodnich Franków, zdaje się słabnąć po objęciu tronu przez Hugona Kapeta w 987 r. Zarówno Hugo, jak jego następca – Robert Pobożny – wydają się poszukiwać nowych świętych patronów władzy monarszej we Francji. Są to przede wszystkim święci lokalni, jak np. św. Anianus z Orleanu i św. Sawinian z Sens, choć nie brak świadectw promowania kultów powszechnych w Europie, jak św. Benedykt lub Najświętsza Maria Panna. Celem referatu jest przedstawienie owych wczesnokapetyńskich poszukiwań nowych świętych patronów dynastii, lecz również politycznych uwarunkowań waloryzacji w ostatnich latach X i w XI stuleciu kultu innych niż karolińscy święci patroni królów i królestwa Franków, zanim w pierwszej ćwierci XII stulecia Ludwik VI i opat Suger na powrót ustanowili św. Dionizego głównym patronem królestwa.
Data i miejsce referatu zostaną podane wkrótce wraz z harmonogramem szczegółowym Kongresu.
Tematem wystąpienia jest refleksja nad rolą władzy królewskiej w twórczości autorów monastycznych z okresu reformy klasztornej w X wieku. Głównym punktem badawczym będzie analiza pism św. Abbona z Fleury (ok. 940-1004) oraz jego rozważań na temat roli władców w społeczeństwie chrześcijańskim, a także relacji między klasztorem, władzą królewską i władzą biskupią. Do kluczowych zagadnień badawczych należy rozważenie istoty władzy królewskiej w kontekście opactwa Fleury, postulaty dotyczące wpływu królów na odnowę życia monastycznego oraz relacje, które powinny łączyć klasztory z władcami świeckimi. W ramach przyjętej perspektywy porównawczej w badaniach zostaną także uwzględnione pisma pochodzące z innych środowisk monastycznych, takich jak opactwo Cluny oraz dzieła autorów związanych z reformą lotaryńską.
Data i miejsce referatu zostaną podane wkrótce wraz z harmonogramem szczegółowym Kongresu.
Najstarsze zachowane rękopisy “Opowiadania o literach ruskich” pochodzą z lat 70. XV w. W polskiej nauce tekst ten znany jest dzięki wzmiance na temat św. Wojciecha i jego działalności „na Morawach, w Czechach i u Lachów”. Zgodnie z zawartą tam opowieścią krainy te miały być schrystianizowane przez Cyryla i Metodego w duchu bizantyńskiego prawosławia, następnie wykorzenionego przez Wojciecha. Obecność tego nieznanego z innych źródeł motywu tłumaczona była przez badaczy napięciem politycznym między Moskwą a Polską i Litwą. Takie ujęcie sprawy nie wyjaśnia jednak genezy przekonania XV-wiecznego ruskiego pisarza o wpływie misji Metodiańskiej na ziemie piastowskie oraz powiązania jej zaniku z osobą Wojciecha. Najnowsze badania nad formacją umysłową praskiego biskupa każą podejrzewać, że problemu tego nie można sprowadzić do pozycji nieuzasadnionego stereotypu. Odwołując się do tych ustaleń oraz nowego spojrzenia na „Opowiadanie…” podjęta zostanie próba wyjaśnienia obecności w nim wątku piastowskiego.
Data i miejsce referatu zostaną podane wkrótce wraz z harmonogramem szczegółowym Kongresu.
Instytut Kultury Europejskiej UAM w Poznaniu Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Rzeczywistość kulturowa Zachodu w okresie od X do XII wieku była efektem długiego procesu transformacji świata antycznego. Ostateczny swój kształt uzyskała w wyniku reform i praktyki sprawowania władzy przez Karolingów. Istotnym jej elementem była umocnienie się idei pochodzenia władzy monarszej od Boga, jej sakralizacja oraz wykształcenie się rytuału koronacyjnego. Na władcę nakładano liczne obowiązki. Była to opieka nad Kościołem i wyznawcami Jezusa, poszerzania granic chrześcijańskiego świata, fundowanie kościołów i zakładanie klasztorów, wreszcie – odpowiedzialność przed Bogiem za zbawienie swoich poddanych. W zamian, władca mógł liczyć na modlitwę pro rege et regibus, wpisanie jego imienia do modlitwy eucharystycznej, wsparcie obdarowywanych przezeń świętych oraz po akcie namaszczenia, na nienaruszalność swojej pozycji, jako monarchy. Wykształcony w dobie karolińskiej i rozwinięty przez Ottonów model sakralności władzy, został ze strony reformującego się w XI wieku Kościoła, poddany gruntownej redefinicji i ostatecznie odrzucony. Skutkowało to utratą przez władzę świecką nimbu sakralności.
Data i miejsce referatu zostaną podane wkrótce wraz z harmonogramem szczegółowym Kongresu.
Żywot św. Germana Szkota, powstały najprawdopodobniej w okolicach X/XI wieku, przez długo był ignorowany przez historiografię jako nieposiadający wartości tekst stanowiący zbiór różnych tradycji hagiograficznych dotyczących nieistniejącego świętego. Już jeden z pierwszych wydawców źródła, Jan Bolland, ocenił tekst jako bezwartościowy. W szczególności uznał za zupełnie niepotrzebną i fantastyczną zawartą w żywocie historię Juliana Apostaty, i opis tego, jak za pomocą sztuczki magicznej sięgnął on po koronę cesarską. Jeżeli faktycznie żywot św. Germana ma niewielką wartość faktograficzną, to jednakże stanowi on doskonałe i niewykorzystane źródło do dociekań dotyczących percepcji władzy królewskiej w królestwie Franków Zachodnich X oraz XI wieku. Wydaje się bowiem, iż autor, opisując zdobycie korony przez Juliana i wykorzystując sztafaż antyczny, odwoływał się do współczesnego mu imaginarium związanego z urzędem królewskim oraz jego uzurpacją.
Data i miejsce referatu zostaną podane wkrótce wraz z harmonogramem szczegółowym Kongresu.
